سونوگرافی یکی از روش های تصویربرداری است که تقریبا هیچ ضرری برای بدن ندارد.09919028996 خانم آرام گلبهار
همانطور که می دانیم در روش های تصویربرداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن، بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزان قرار میگیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد می تواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود. ولی در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود.** متخصصان از آن برای مشاهده قلب، رگ های خونی، کلیه ها، کبد و سایر اعضای بدن استفاده می کنند. در دوران بارداری، پزشکان از این نوع تصویربرداری برای مشاهده جنین استفاده می کنند. بر خلاف اشعه ایکس، امواج این معاینه شما را به اشعه ای منعکس نمی کند و مضر نمی باشد.
سونوگرافی چگونه کار می کند؟
سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارند. اینها امواج فراصوتی هستند. جنس آنها دقیقا مانند صدا است، ولی به علت بالا بودن فرکانس یا بسامد آنها، قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند. با این حال خواص صوت و صدا را دارند، یعنی در برخورد با موانع، منعکس می شوند.سونوگرافی روش تصویر برداری دردناکی نیست و در حین انجام آن، بیمار ناراحتی احساس نمی کند.
برای انجام سونوگرافی، توسط یک وسیله خاص که پزشک سونولوژیست ( متخصص تصویربرداری که سونوگرافی می کند ) روی اندام شما قرار می دهد، امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند، به درون بدن تابانده می شوند. این امواج بعد از برخورد به بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده توسط همان دستگاه، مجددا دریافت می شوند.
درون بدن انسان از بافت های مختلفی درست شده که توانایی آنها در بازتابش امواج صوتی متفاوت است. بعضی از آنها امواج صوتی را بهتر و بعضی کمتر منعکس می کنند.
پس شکل و ساختار بازتابش امواج صوتی سونوگرافی تابعی از شکل و مواد تشکیل دهنده بافت های درونی بدن است که مورد تابش قرار گرفته است. امواج بازتابیده شده از بدن، توسط یک کامپیوتر تجزیه و تحلیل شده و به تصویر تبدیل می شود.
پزشک متخصص تصویربرداری این تصاویر را بر روی مانیتور دستگاه دیده و ممکن است بعضی از آنها را چاپ کند.
در سونوگرافی بیشتر، بافت های نرم اندام دیده و بررسی می شوند. پس سونوگرافی وسیله مناسبی برای تشخیص مشکلات استخوان نیست، ولی با آن می توان مشکلات عضلات، رباط ها، تاندون ها و بسیاری بافت های دیگر را بررسی کرد
سونوگرافی ممکن است به صورت دو بعدی و یا سه بعدی باشد و می توان تصویر سونوگرافی اندام را در حال حرکت و فعالیت دید. نوع خاصی از سونوگرافی به نام سونوگرافی داپلر وجود دارد. این روش تصویربرداری بر اساس پدیده داپلر کار می کند و هدف از انجام آن، بررسی میزان و سرعت جریان خون در وریدها و شریان های بدن است.
سونوگرافی داپلر همچنین برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی ( لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق پا )، تنگی و انسداد شریانی بویژه در شریان کاروتید استفاده می‌شود.
در مامایی نیز از سونوگرافی داپلر جهت گوش دادن به صدای قلب جنین استفاده می‌شود. همچنین برای ارزیابی تومور و بدشکلی های مادرزادی کاربرد دارد.
چند نوع سونوگرافی داریم؟
- سونوگرافی ترانس واژینال : جهت تولید تصاویر سونوگرافی در داخل واژن مورد استفاده قرار می گیرند که ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری استفاده می شود.
- سونوگرافی معمولی : معاینه ای که از یک مبدل استفاده می شود و در نواحی مختلف بدن مانند شکم برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد صورت می گیرد.
- سونوگرافی تخصصی : این معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است، اما این نوع معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می دهد و از تجهیزات پیچیده تر استفاده می شود.
- تصویربرداری رنگی یا کالر داپلر : این روش تصویربرداری تغییرات جزئی در فرکانس امواج فراصوتی را اندازه گیری می کند، زیرا آنها از اجسام متحرک مانند سلول های خونی تصویربرداری می کنند.
- سونوگرافی سه بعدی : با استفاده از prob های مخصوص از قبل طراحی شده و نرم افزار های تخصصی مثلا برای تولید تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد است.
- سونوگرافی ۴ بعدی یا ۳ بعدی داینامیک : با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و مثلا برای نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می شود.
- اکوکاردیوگرافی جنینی : استفاده از امواج اولتراسوند برای ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب کودک است. دستگاه های پیشرفته ای در این زمینه موجود می باشد. این گزارش برای کمک به ارزیابی مشکالت نقص قلب مادرزادی مورد استفاده قرار می گیرد.
سونوگرافی چگونه انجام می شود ؟
- برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی تخت دراز کشیده و پزشک متخصص سونولوژیست، ژل خاصی را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار می دهد. ژل اجازه می دهد که امواج فراصوتی راحت تر و به شکل یکنواخت تری به درون بدن نفوذ کنند.
- سپس یک دستگاه کوچک را که با سیمی به دستگاه مرکزی سونوگرافی متصل است، بر روی پوست قرار می دهد.
- پزشک دستگاه را بر روی پوست حرکت می دهد تا قسمت های مختلف درون بدن را از زوایای مختلف ببیند. این تصاویر بر روی مانیتور مرکزی دستگاه دیده می شوند.
- در حین سونوگرافی بیمار لرزش خفیفی را در روی پوست خود و در محلی که دستگاه کوچک ( پروب Probe ) بر روی پوست قرار گرفته احساس می کند. این لرزش ناشی از برخود امواج فراصوتی به پوست بوده و بی ضرر است.
- در پایان معاینه، بیمار ژل روی پوست خود را با دستمال پاک می کند.
معمولا نتیجه سونوگرافی بلافاصله بعد از انجام آن، توسط پزشک متخصص تصویربرداری نوشته شده و همراه با پرینت یا چاپ بعضی تصاویر سونوگرافی به بیمار داده می شود تا به پزشک معالج خود ارائه دهد.
متخصص سونوگرافی تا چه میزان در دقت و ارزش سونوگرافی تاثیر دارد؟
سونوگرافی و اینکه این روش تا چه حد به تشخیص بیماری کمک می کند، بر خلاف روش های تصویربرداری دیگر، تا حد زیادی وابسته به مهارت متخصص تصویربرداری است که آن سونوگرافی را انجام می دهد.
می توان دیگر روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن، ام آر آی و اسکن رادیوایزوتوپ را به یک دوربین عکاسی تشبیه کرد که هر آنچه را که در مقابلش باشد بر روی فیلم خود ثبت و ضبط می کند، ولی سونوگرافی مانند نقاشی کردن است. هنرمند نقاش باید سوژه مورد نظر را ببیند و بفهمد و آنگاه آن را به تصویر بکشد.
گرچه برای بدست آوردن یک سونوگرافی خوب، داشتن یک دستگاه خوب و دقیق لازم است، ولی مسلما کافی نیست. در بین روش های مختلف تصویربرداری، سونوگرافی بیش از بقیه به مهارت پزشک انجام دهنده آن وابسته است.
در سونوگرافی، متخصص سونولوژیست باید آنقدر مهارت داشته باشد که بتواند ضایعه احتمالی را کشف کرده و آن را در زاویه مناسب ببیند و روی مانیتور دستگاه نشان دهد
تصویری که همراه با گزارش سونوگرافی به بیمار ارائه می شود، در واقع تصویر یا تصاویر منتخبی از صدها تصویر است که متخصص تصویربرداری در حین انجام سونوگرافی بر روی مانیتور دستگاه مشاهده کرده است
سونوگرافی چه کاربردی دارد؟
- بررسی بیماری های زنان مثل فیبروم، تومور تخمدان، عفونت لگن، کیست تخمدان، سرطان رحم و تخمدان
- در بارداری مانند تعیین ماه چندم بارداری، سقط جنین و ناهنجاری های جنین
- بررسی مشکلات دستگاه ادراری مثل تومور کلیه، کیست کلیه،آبسه کلیه، ارزیابی پروستات و مثانه، بزرگ شدن کلیه در اثر پس زدن ادرار، اندازه کلیه در پیوند کلیه
- بررسی بیماری های شکم و دستگاه گوارش مثل درد ویا اتساع شکمی، کارکرد غیر طبیعی کبد، بزرگ شدن ارگان های شکمی، سنگ های کلیوی و یا کیسه صفرا و آنوریسم آئورت
- بررسی اعضایی مانند پوست، پستان، غده تیروئید و غدد بزاقی دهان
چگونه برای روز سونوگرافی آماده شویم ؟
- ممکن است برای سونوگرافی همه لباس ها و جواهرآلات ناحیه مورد بررسی در آورده شوند و یا ممکن است در طول آزمون به شما گان ( لباس بیمار ) داده شود.
- اگر شما در طول دو روز گذشته، آزمون باریوم انما ویا سریوگرافی و یا ترانزیت روده باریک داشته اید، به پزشکتان اطلاع دهید، چون باریوم باقیمانده در روده ها باعث مزاحمت در تصویربرداری سونوگرافی شکمی شود.
- سایر آمادگی های شکمی بستگی به ناحیه مورد آزمون دارد.
- برای سونوگرافی کبد، کیسه صفرا، طحال و پانکراس از شما تقاضا می شود یک روز قبل از آزمون از خوردن غذای چرب خودداری فرمایید و به مدت ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
- برای سونوگرافی کلیه ها از شما خواسته می شود که ۴ تا ۶ لیوان آب یک ساعت قبل از آزمون برای پر کردن مثانه بنوشید و برای جلوگیری از تولید گاز شکمی به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا بمانید.
- برای سونوگرافی از آئورت لازم است ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از سونوگرافی چیزی نخورید.
رادیولوژی چیست و چه کاربردی دارد؟
رادیولوژی پزشکی برحسب این که از چه عاملی در آن استفاده می‌شود به دو رشته تخصصی بزرگ تقسیم می‌شود: یکی پزشکی هسته‌ای که اساس کار آنها روی مواد رادیواکتیو است و دیگری رادیولوژی که مبنای آن اشعه ایکس و ویژگیهای گوناگون آن است.شکل کلی دستگاه های رادیولوژی بسته به اینکه به چه منظوری (تشخیصی یا درمانی) ساخته شده باشند، فرق می‌کند. ولی بطور کلی در یک دستگاه رادیولوژی عمومی لامپ تولید کننده اشعه ایکس با بازویی به پایه‌ای که می‌تواند در مسیرهای مختلف حرکت کند وصل شده تا بتوان اشعه ایکس را بطور دلخواه در جهات متفاوت متمرکز نمود. در این دستگاه ها گذشته از امکاناتی که برای پرتو درمانی و یا تابش پرتوها برای عکسبرداری ها فراهم شده است، گاهی وسایلی نیز برای رؤیت همزمان تصویر قسمتی از بدن که مورد تابش اشعه قرار گرفته ، استفاده می‌شود.
در رادیوگرافی با تنظیم شرایط الکتریکی تابش پرتو رنتگن و قرار دادن فیلمی در مسیر خروج پرتوها و در عین حال بکار بستن وسایل فرعی برای جمع و جور نمودن تابش می‌توان از حالات سلامت و یا مریضی قسمتی از بدن مدرک مطمئنی برای مطالعه در دست داشت. منظور از عکس یا رادیوگرافی ساده، عکسی است که بدون کاربرد یک ماده خارجی به بدن گرفته می‌شود. در این روش ، تفکیک حدود اعضاء از یکدیگر مشکل خواهد بود. در رادیوگرافی با مواد کنتراست ، با وارد نمودن مواد خارجی به بدن که نسبت به بافت های نرم تراکم متفاوتی داشته باشند، رنگ یکنواخت آن قسمت را بهم زده و تمایز رنگ ها حاصل می‌شود.
کاربردهای رادیولوژی چیست؟
- عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
- عکس های رنگی با کنتراست از مری ، معده ، کلیه و…
- بررسی های ساده و سریع از شکم ، مری ، معده ، روده ، کلیه ها ، لوزه سوم ،سنگ های کلیه
- تشخیص شکستگی ها که از بهترین روش های تشخیصی است.
- عکس های رنگی با کنتراست
خطرات و نکات ایمنی رادیولوژی چیست؟
امواج پونیزه شده قدرت نفوذ و تخریب بالایی دارند که تابش مداوم و مکرر آن منجر به تخریب بافتهای سلولی می گردد . بنابراین عایق بندی کامل محل و استفاده از محافظ های سربی برای افراد الزامی است . همچنین با پیشرفت تکنولوژی ، رادیولوژی نیز دچار تحولاتی شد که از آن جمله ظهور رادیولوژی دیجیتال را باید نام برد .
در رادیولوژی دیجیتال مقدار دز دریافتی اشعه و تکرار آن پایین بوده و تصاویر کیفیت بالاتری دارند بنابراین بیماران مدت زمان کمتری در معرض اشعه قرار می گیرند . همچنین تصاویر گرفته شده در رادیولوژی دیجیتال ، قابلیت آرشیو داشته که از تکرار عکسبرداری جلوگیری می کند.
کاربردهای سونوگرافی
کارایی روش های سونوگرافی ساده، داپلر و همین طور سونوگرافی چندبُعدی باعث شده که این روش ها در طیف گسترده ای از علم پزشکی کاربرد داشته باشند. البته روش سونوگرافی، عمدتاً برای عکس برداری از بافت های نرم مناسب است و برای عکس برداری از استخوان ها، کماکان از روش های رادیولوژی و مشخصاً اشعه X استفاده می شود.
بررسی وضعیت جنین در طول دوره بارداری، احتمالاً رایج ترین و آشناترین کاربرد سونوگرافی در علم پزشکی است. ازآنجاکه تاکنون، هیچ عارضه یا خطری برای روش های سونوگرافی و امواج فراصوت ذکر نشده، استفاده از این روش برای بررسی وضعیت رحم و جنین، بهترین انتخاب ممکن است. اما دامنه استفاده از سونوگرافی در علم پزشکی، بسیار گسترده تر از این هاست که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- سونوگرافی از پستان ها
- سونوگرافی از تخمدان ها
- سونوگرافی از چشم ها
- سونوگرافی از بیضه ها
- سونوگرافی از شکم و سیستم گوارش
- سونوگرافی از طحال
- سونوگرافی از رگ ها و شریان ها
- سونوگرافی از کلیه، مثانه و مجاری ادرار
- سونوگرافی از پانکراس
- سونوگرافی از کیسه صفرا
- سونوگرافی از غدد تیروئید و پاراتیروئید
- سونوگرافی از مغز، بافت ها و استخوان های نوزادان
- اکوی قلب (اکوکاردیوگرام)
- ارتوپدی (برای عکس برداری و معاینه نواحی نرم و غضروفی مثل تاندون، منیسک و رگ های موجود در گردن، بازو، پاها)
مزایای سونوگرافی
سونوگرافی به لطف مزایای زیر، جایگاه ویژه ای در علم پزشکی دارد:
- سونوگرافی، روشی کاملاً غیرتهاجمی است.
- سونوگرافی، بدون درد است.
- سونوگرافی روشی امن و بی خطر است که در آن از اشعه استفاده نمی شود.
- سونوگرافی، روشی کارآمد برای عکس برداری و تهیه تصاویر باکیفیت از کلیه اندام های نرم، عروق و رگ هاست.
- تصاویر حاصل از سونوگرافی، به طور آنی قابل مشاهده هستند.
- سونوگرافی، در مقایسه با بسیاری از روش های دیگر در عکس برداری، گزینه ای اقتصادی تر است.
سونوگرافی در منزل چگونه انجام می شود؟
رشد سریع فناوری، امکان دسترسی به خدمات سونوگرافی به طور سیار و غیرمتمرکز را برای همه مقدور کرده است. وجود دستگاه های کوچک، کارآمد، قابل حمل و به اصطلاح پرتابل باعث شده که تقاضا برای انجام سونوگرافی در منزل، سیر صعودی داشته باشد. اگر سونوگرافی در منزل را به سونوگرافی در بیمارستان ترجیح می دهید، می توانید پس از حصول اطمینان از لزوم سونوگرافی به تشخیص پزشک، با ما برای دریافت خدمات سونوگرافی در منزل تماس بگیرید تا یک متخصص سونوگرافی یا سونولوژیست را همراه با تجهیزات کامل به منزلتان اعزام کنیم.
روش کار سونوگرافی در منزل، همانند سونوگرافی در بیمارستان است. یعنی سونولوژیست از شما می خواهد به پشت یا پهلو دراز بکشید و معمولاً بخش های دیگر بدن را غیر از ناحیه ای که باید از آن عکس برداری شود، می پوشانَد. سپس نقاط موردنظر را با ژل مخصوص، آغشته می کند تا پراب بتواند بهترین تماس، اتصال و حرکت ممکن را روی بدنتان داشته باشد. حین کار و هم زمان با حرکت پراب روی سطح بدن و اسکن بافت های درونی، ممکن است صداهای عجیبی از دستگاه به گوشتان برسد. مثلاً جیغ هایی بعضاً شبیه به افکت های آوایی در فیلم های ژانر ترس! این صداها در اثر گسیل و بازتاب امواج صوتی ایجاد می شوند پس طبیعتاً جای هیچ نگرانی و ترسی نیست. در پایان کار، باید ژل را از روی سطح بدنتان پاک کنید. سونولوژیست، نتیجه کار را در قالب یک یا چند عکس برایتان چاپ می کند که می توانید آن را برای بررسی های بیشتر به پزشکتان ارائه دهید. کل ماجرا همین قدر ساده و روتین است!
سونوگرافی داپلر در منزل
اما در کنار سونوگرافی معمولی که از آن برای تصویربرداری از بافت ها و اندام های ثابت استفاده می شود، روش دیگری به نام سونوگرافی داپلر (Doppler) نیز وجود دارد که برای مشاهده جریان خون در رگ ها و شریان ها از آن استفاده می شود. سازوکار سونوگرافی داپلر نیز همانند سونوگرافی معمولی بر ارسال امواج فراصوت مبتنی است. با این تفاوت که در اینجا برای تصویربرداری، از پدیده فیزیکی مختص امواج صوتی و الکترومغناطیسی به نام اثر داپلر یا دوپلر استفاده می شود. با استفاده از سونوگرافی داپلر می توان به مواردی مثل انسداد عروق، انواع لختگی، میزان و سرعت جریان خون در شریان ها پی برد.
مزایای استفاده از سونوگرافی در منزل
مزایای استفاده از سونوگرافی در منزل، صرفاً به سهولتِ کار خلاصه نمی شود. گاهی دریافت خدمات پزشکی در منزل به جای بیمارستان، بیش از آنکه یک ترجیح یا انتخاب باشد، نوعی الزام و ضرورت است. در ایامی که با شیوع ترسناک ویروس کرونا مواجهیم و بیمارستان ها و مراکز درمانی، خود به یک منشأ بالقوه برای انتشار این ویروس تبدیل شده اند، توقف طولانی مدت در این محیط ها، خصوصاً برای افراد سالمند و مبتلایان به بیماری های زمینه ای و اساساً همه افراد، اقدامی شدیداً خطرناک است.
سونوگرافی در منزل
از این گذشته، انتقال سالمندان و نیز گروه های خاص مثل عزیزان معلول، همواره باید با ملاحظات خاصی صورت بگیرد. در غیر این صورت جابجایی آن ها می تواند مشکل آفرین شود. به همین دلیل استفاده از خدمات سونوگرافی و رادیولوژی در منزل برای این دسته از افراد، منطقی ترین اقدام ممکن می تواند باشد.
صرفه جویی زمانی، کیفیت دستگاه های سونوگرافی پرتابل، دقت عکس های تهیه شده توسط آن ها و نیز امکان چاپ فوری تصاویر از دیگر دلایلی هستند که استفاده از خدمات سونوگرافی در منزل را به یک ترجیح قوی تبدیل می کنند.
در این راستا، استارتاپ پزشکی و مراقبتی هوم ویزیت، امکان دسترسی به بهترین خدمات سونوگرافی در منزل را برای شما عزیزان مقدور کرده است. ما امکانات، تخصص و تجربه را در حداقل زمان و با مناسب ترین قیمت تقدیمتان می کنیم. همراهی با شما از ابتدا تا انتهای مسیری که به سلامت و رضایتتان ختم شود، هدف نهایی و افتخار بزرگ ماست.